گلند کابل وظیفه‌ی محافظت، آب‌بندی و اتصال ایمن کابل‌ها به تجهیزات مختلف را برعهده دارد. این قطعه در ظاهر ممکن است ساده به نظر برسد، اما نقش حیاتی در افزایش ایمنی، جلوگیری از نفوذ گردوغبار و رطوبت و همچنین محکم نگه داشتن کابل در ورودی تابلو برق یا دستگاه دارد.
گلندها در جنس‌ها، مدل‌ها و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند تا پاسخگوی نیازهای متنوع در محیط‌های صنعتی، کارگاه‌ها، نیروگاه‌ها و تأسیسات ساختمانی باشند.
انواع گلند کابل براساس جنس
گلندها معمولاً بر اساس جنس بدنه به دو گروه اصلی فلزی و غیرفلزی (پلاستیکی) تقسیم می‌شوند. گلند فلزی از آلیاژ برنج یا استیل ضدزنگ ساخته شده و برای محیط‌های صنعتی و در معرض حرارت، رطوبت و مواد خورنده مناسب است. در مقابل، گلند پلاستیکی از جنس پلی‌آمید (PA6) تولید شده و در تابلو برق‌ها، محیط‌های داخلی و کاربردهای سبک‌تر استفاده می‌شود. هرکدام از این مدل‌ها با هدف افزایش ایمنی و طول عمر کابل‌ها طراحی شده‌اند و دارای مقاومت مکانیکی و درجه حفاظت متفاوتی هستند.
گلند پلاستیکی
گلند پلاستیکی یکی از پرکاربردترین انواع گلند کابل در پروژه‌های الکتریکی سبک و تابلوهای برق داخلی است. این گلند از جنس پلی‌آمید مقاوم ساخته شده و با طراحی ساده و وزن سبک، نصب سریع و ایمن کابل‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد. عایق بودن در برابر جریان برق و مقاومت بالا در برابر رطوبت و خوردگی، از دلایل محبوبیت این مدل است.
- جنس بدنه: پلی‌آمید (PA6)
- درجه حفاظت: IP68
- بازه دمایی: -20 تا +100 درجه سانتی‌گراد
- رزوه اتصال: متریک (M) یا PG
- رنگ‌های موجود: مشکی، خاکستری
کاربردها
گلند پلاستیکی در پروژه‌های ساختمانی، تابلوهای کنترل، سیستم‌های روشنایی، تجهیزات اداری و دستگاه‌هایی که در محیط خشک قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این کاربردها، وظیفه اصلی آن جلوگیری از ورود گردوغبار و ایجاد اتصال محکم بین کابل و بدنه دستگاه است.
روش نصب
برای نصب، ابتدا سوراخ رزوه‌دار تابلو یا باکس را آماده کنید، سپس کابل را از درون گلند عبور دهید. پس از آن، مهره انتهایی را بچرخانید تا واشر داخلی فشرده شود و کابل در جای خود محکم گردد. این روش باعث می‌شود کابل در برابر کشش یا لرزش ایمن بماند.
مدل‌ها و سایزها
گلند پلاستیکی در سایزهای متریک M12 تا M50 تولید می‌شود. برخی مدل‌ها دارای سرپوش ضدآب یا رزوه‌ی PG هستند و در رنگ‌های مشکی و خاکستری عرضه می‌گردند.
ویژگی‌ها
- مقاوم در برابر خوردگی و رطوبت
- عایق الکتریکی قوی
- قیمت مناسب و نصب آسان
گلند فلزی
گلند فلزی از جنس برنج آبکاری‌شده، آلومینیوم یا استیل ضدزنگ تولید می‌شود و مقاومت بالایی در برابر ضربه، حرارت و خوردگی دارد. این مدل برای محیط‌های صنعتی و بیرونی که شرایط کاری سخت دارند، انتخابی ایده‌آل است.
- جنس بدنه: برنج یا استیل ضدزنگ
- درجه حفاظت: IP67
- دمای کاری: -40 تا +150 درجه سانتی‌گراد
- رزوه: متریک (M) یا PG
- مقاومت مکانیکی بالا و ضدزنگ
کاربردها
گلند فلزی در تابلو برق‌های صنعتی، ماشین‌آلات سنگین، سیستم‌های تهویه، نیروگاه‌ها و صنایع نفت و گاز کاربرد فراوان دارد. در این محیط‌ها، استحکام بدنه و مقاومت در برابر ارتعاشات اهمیت زیادی دارد و گلند فلزی می‌تواند کابل‌ها را ایمن و محکم نگه دارد.
روش نصب
نصب گلند فلزی مشابه سایر مدل‌هاست اما باید توجه داشت که رزوه‌ها با دقت بسته شوند تا از نفوذ آب یا گردوغبار جلوگیری شود. ابتدا کابل از گلند عبور داده شده و سپس مهره نگهدارنده محکم می‌شود تا کابل فیکس شود.
مدل‌ها و سایزها
این گلندها در سایزهای M16 تا M75 عرضه می‌شوند و در دو نوع ساده و ضدآب موجودند. برخی مدل‌ها دارای روکش نیکل یا کروم برای افزایش دوام در محیط‌های مرطوب هستند.
ویژگی ها
- مقاومت مکانیکی و حرارتی بالا
- مناسب برای محیط‌های صنعتی و خشن
- دارای خاصیت ضدانفجار در مدل‌های خاص
انواع گلند کابل براساس نوع کاربرد
گلند ضد انفجار (Ex)
گلند ضد انفجار برای محیط‌های خطرناک طراحی شده است تا از انتشار جرقه یا شعله به خارج از محفظه جلوگیری کند. این مدل با استانداردهای بین‌المللی ATEX و IECEx ساخته می‌شود و برای استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ضروری است.
- جنس بدنه: استیل یا برنج ضدجرقه
- استاندارد: ATEX / IECEx
- درجه حفاظت: IP68
- مقاومت حرارتی: تا 180°C
- مناسب برای محیط‌های Zone 1 و Zone 2
کاربردها
در مناطق مستعد انفجار مانند پالایشگاه‌ها، معادن و کارخانه‌های شیمیایی، گلند ضد انفجار با حفظ آب‌بندی کامل از وقوع حوادث برقی جلوگیری می‌کند. همچنین باعث ایمنی کابل‌ها در برابر حرارت، فشار و گازهای قابل اشتعال می‌شود.
روش نصب
در هنگام نصب، باید ابتدا واشرها و بوشن داخلی دقیقاً در جای خود قرار گیرند. سپس کابل وارد گلند شده و مهره نهایی با گشتاور مناسب سفت می‌شود تا هیچ فضای خالی باقی نماند. رعایت ترتیب نصب برای حفظ خاصیت ضدانفجار حیاتی است.
مدل‌ها و سایزها
این گلندها معمولاً در سایزهای M16 تا M63 تولید می‌شوند و در دو مدل فلزی و استیل ضدزنگ با ساختار سه‌تکه ارائه می‌گردند.
ویژگی‌ها
- جلوگیری از انتقال جرقه یا شعله از داخل تجهیز به محیط
- مطابق با استانداردهای ATEX یا IECEx
گلند آب بندی
گلند آب بندی برای استفاده در فضاهای مرطوب یا زیرزمینی طراحی شده است و مانع از نفوذ آب، بخار و گردوغبار به داخل تجهیزات می‌شود. این مدل در پروژه‌های فضای باز، خطوط روشنایی شهری و سیستم‌های آبیاری کاربرد گسترده دارد.
- جنس بدنه: نایلون تقویت‌شده یا استیل
- درجه حفاظت: IP68 / IP69
- بازه دمایی: -40 تا +100 درجه سانتی‌گراد
- مقاومت در برابر فشار آب تا عمق 1 متر
- دارای واشر سیلیکونی برای آب‌بندی کامل
کاربردها
در تأسیسات دریایی، گلخانه‌ها، تونل‌ها و هر محیطی که احتمال نفوذ آب وجود دارد، گلند ضدآب از سیم‌کشی‌ها محافظت کرده و از اتصالی برق جلوگیری می‌کند. همچنین در تابلو برق‌های بیرونی عملکردی قابل اعتماد دارد.
روش نصب
در نصب این گلند، باید دقت شود که واشر سیلیکونی به‌طور کامل فشرده شود تا آب‌بندی کامل انجام گیرد. مهره انتهایی باید به اندازه کافی محکم شود تا فشار یکنواخت روی کابل ایجاد گردد.
مدل‌ها و سایزها
این گلند در سایزهای M12 تا M63 تولید می‌شود و معمولاً از نایلون یا استیل ساخته می‌شود. برخی مدل‌ها دارای درپوش ضدباران و درجه IP69 هستند.
ویژگی‌ها
- جلوگیری کامل از نفوذ آب و گردوغبار
- مناسب برای محیط‌های مرطوب یا زیرزمینی
گلند کابل بر اساس ابعاد و رزوه
ابعاد گلندها بر اساس قطر کابل و نوع رزوه طبقه‌بندی می‌شوند. متداول‌ترین استانداردها شامل رزوه‌های متریک (M)، PG و NPT هستند.
- رزوه متریک (M) در اروپا و آسیا بیشتر استفاده می‌شود و ابعاد آن به میلی‌متر بیان می‌گردد (مثل M16، M20، M25).
- رزوه PG بیشتر در تجهیزات صنعتی قدیمی‌تر و تابلو برق‌های آلمانی کاربرد دارد.
- رزوه NPT مخصوص استاندارد آمریکایی است و به‌صورت مخروطی طراحی می‌شود تا آب‌بندی بهتری ایجاد کند.
انتخاب نوع رزوه و اندازه باید بر اساس قطر خارجی کابل و نوع بدنه تجهیز انجام شود تا نصب ایمن و بدون نشتی حاصل گردد.
مشخصات فنی رزوه‌ها
- استاندارد رزوه‌ها: ISO Metric / PG / NPT
- بازه سایز معمول: M12 تا M75
- گام رزوه: 1.0 تا 2.0 میلی‌متر (در مدل‌های متریک)
- جنس: برنج، استیل، پلی‌آمید
اجزای اصلی گلند کابل
هر گلند کابل از چند بخش اصلی تشکیل شده که با هم عملکردی هماهنگ دارند تا کابل را محکم، ایمن و ضدآب نگه دارند:
- بدنه اصلی (Body): قسمت مرکزی که در سوراخ تابلو یا جعبه نصب می‌شود.
- واشر آب‌بندی (Seal): معمولاً از لاستیک یا سیلیکون ساخته می‌شود تا مانع نفوذ آب و گردوغبار شود.
- مهره فشاری (Lock Nut): گلند را از پشت تابلو محکم می‌کند.
- کلمپ داخلی: وظیفه نگه‌داشتن و فشرده‌سازی کابل را دارد.
- درپوش یا کلاهک (Cap): در برخی مدل‌ها برای پوشاندن قسمت بیرونی و افزایش حفاظت استفاده می‌شود.
نوع اتصال گلند کابل
اتصال گلندها معمولاً به دو روش انجام می‌شود:
- اتصال مستقیم (Straight): رایج‌ترین نوع است که گلند به‌صورت مستقیم در بدنه یا تابلو نصب می‌شود.
- اتصال زاویه‌دار (90 درجه): در فضاهای محدود یا زمانی‌که کابل باید تغییر جهت دهد کاربرد دارد.
در برخی موارد، گلندها با لوله فلکسیبل یا خرطومی ترکیب می‌شوند تا امکان عبور کابل از مسیرهای پیچیده و متحرک فراهم شود. در چنین حالتی، از گلندهای فلکسیبل کانکتور با بوشن مخصوص برای قفل‌کردن خرطومی استفاده می‌شود.
اشکال و طراحی‌های مختلف گلند کابل
گلندها از نظر طراحی بدنه در مدل‌های متنوعی تولید می‌شوند تا پاسخگوی نیازهای گوناگون صنعتی باشند. برخی از رایج‌ترین اشکال عبارت‌اند از:
- مدل استاندارد: بدنه استوانه‌ای و ساده برای کاربردهای عمومی
- مدل زاویه‌دار ۹۰ درجه: برای نصب در گوشه‌ها یا تابلوهای کم‌عمق
- مدل دوجداره (Double Seal): دارای دو بخش آب‌بندی مجزا برای محیط‌های مرطوب یا زیرزمینی
- مدل ضدانفجار (Ex): طراحی ضخیم و ایمن برای جلوگیری از نشت جرقه
- مدل ته‌بسته (Blind): برای مسدود کردن ورودی‌های بدون کابل
طراحی هرکدام از این مدل‌ها بر اساس نیاز محیط و نوع کابل انتخاب می‌شود تا علاوه بر ایمنی، زیبایی و نظم کابل‌کشی حفظ گردد.
مشخصات فنی گلند کابل
هر گلند دارای مشخصات فنی خاصی است که باید با نوع کابل و محیط نصب هماهنگ باشد. مهم‌ترین مشخصات فنی عبارتند از:
- سایز گلند: بر اساس قطر کابل انتخاب می‌شود (M12 تا M63 یا بیشتر)
- جنس بدنه: فلزی (برنجی، استیل، آلومینیوم) یا پلاستیکی
- درجه حفاظت (IP): معمولاً IP66، IP67 یا IP68
- دما و مقاومت حرارتی: برخی مدل‌ها تا 120 درجه سانتی‌گراد مقاومت دارند
- رزوه اتصال: متریک (M) یا PG بسته به استاندارد مورد استفاده
- واشر آب‌بندی: از جنس NBR یا سیلیکون برای افزایش آب‌بندی
نکات مهم در خرید گلند کابل
- همیشه درجه IP را با توجه به محل نصب انتخاب کنید.
- در محیط‌های صنعتی از مدل‌های فلزی یا ضدانفجار استفاده کنید.
- سایز گلند باید دقیقاً با قطر خارجی کابل مطابقت داشته باشد.
- برای تابلو برق‌های بیرونی، مدل‌های ضدآب یا فلکسیبل گزینه بهتری هستند.
جمع‌بندی
گلند کابل یک قطعه کوچک اما بسیار مهم در سیستم‌های برقی است که وظیفه‌ی ایمنی، اتصال و آب‌بندی کابل‌ها را بر عهده دارد. انتخاب درست نوع گلند (پلاستیکی، فلزی، ضدانفجار، فلکسیبل یا ضدآب) متناسب با نوع پروژه، باعث افزایش عمر کابل، جلوگیری از خطرات الکتریکی و صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود.
با شناخت دقیق ویژگی‌ها و کاربرد هر مدل، می‌توان بهترین گزینه را برای هر محیط انتخاب کرد و از عملکرد مطمئن و ایمن کابل‌ها اطمینان یافت.
